آمارهای ارائه شده در این زمینه بسیار گویاست. ضریب اهمیت کالاهای خوراکی در ابتدای دهه ۹۰ با عدد ۷۱.۵۴ مشخص شده و این ضریب در سال ۱۴۰۰ به ۷۰.۵۶ رسیده است.در میان کالاهای غیرخوراکی ضریب اهمیت پوشاک و کفش از ۴.۹۲ به ۴.۵۲ رسیده و در بخش تفریح و سرگرمی از ۲.۱۶ به زیر یک آمده که نشان از کاهش توجه مردم به مقولات مهمی چون اوقات فراغت و پوشاک است. این اعداد که مستقیما رفاه مردم را در تنگناهای مالی و معیشتی نشان میدهند گویای وضعیتی هستند که جامعه ایرانی در آن به سر میبرد. چندشغلههایی که برای تامین مخارج زندگی و هزینه مسکن ناتوان شدهاند، دیگر رمقی برای تفریح ندارند. این اعداد بیش از اینکه وخامت اوضاع معیشتی مردم را نشان دهد، بیان واضحی است از فشارهای روانی است که بر خانوادهها وارد میکند. پنج زیرگروه «پوشاک و کفش»، «حمل و نقل»، «ارتباطات»، «تفریح و فرهنگ» و «آموزش» که به طور کلی نیازهای اساسی خانوارها شکل میدهند با گذر زمان تغییراتی از جنس کاهش اهمیت، در سبد مصرفی خانوار داشتهاند.این کاهش در وزن نیازهای اساسی نشان میدهد بخشهای دیگری همچون خوراک و مسکن که اساسی تر هستند در جامعه ایران به شدت فعال شده و وزن این دو گروه جای نیازهای دیگر مانند تفریح و آموزش را گرفته است. اما این آمار و ارقام نشاندهنده وخامت اوضاع در طیفهایی است که در دهکهای اول تا سوم بیشترین هزینه را در سبد خوراکیها به نسبت درآمدهایشان دارند. میتوان اینگونه نتیجه گرفت که تفریح، سرگرمی و آموزش و فرهنگ در میان این گروهها و بخشی از طبقه متوسط در حال حذف کامل است. با این وجود، زندگی بدون چشیدن طعم رفاه و آسایش در حال گسترش است، پدیدهای که میتواند در آینده نزدیک جامعهای منزوی و سرخورده از کلیات زندگی بسازد. دولتها همانگونه که در ایجاد فضای تحصیلی و تامین مایحتاج اولیه مردم مسئولیت دارند باید در قبال استفاده آنها از امکانات فرهنگی و تفریحی نیز حساس باشند. شاید بیراه نباشد اگر بگوییم تحریمهای شکننده و فقیرتر شدن مردم در کنار سیاستهای غلط مالی و پولی دولتها باعث شد توجه عام مردم به سفرهها معطوف شود.از این رو دولت چهاردهم متولی انباشت مطالباتی است که برآورده کردن آنها با توجه اولویتیابی هزینههای مردم در بخشهای خوراکی کار چندان آسانی نیست. شاید مجبور باشیم در سالهای آینده آموزش، تفریح و فرهنگ را نیز کالابرگی در اختیار قشرهای کمدرآمد قرار دهیم. این موضوع آنقدر اهمیت خواهد یافت که دولتهای آینده را به خود مشغول میکند.
حمید میرزایی نژاد-صاحب امتیاز
