گرچه این روزها بحث مالیات و تعرفه پرستاری یا موضوعاتی چون اجرای قانون مشاغل سخت و زیانآور برای پرستاران مورد توجه قرار گرفته، اما باید گفت این مسئله سرنخهای مهمتری دارد که در زمان کرونا و وعدههای دولتی به بار ننشسته آغاز شده است. موضوع جذب پرستاران و حمایت از آنان زمانی طرح شد که این قشر در بدترین شرایط ، وارد بازی مرگ و زندگی شدند و به رغم مخاطرات فراوان در شیفتهای طولانی و بیش از حد معمول کادر درمان را تقویت کردند، اما تقریبا اغلب وعدهها به سرانجام نرسید و انباشت مطالبات این گروه وارد مرحله بحرانی و نقطه جوش شده است، موضوعی که معاون پرستاری وزارت بهداشت درباره آن اینگونه اظهار نظر میکند که:« واقعیت این است که در حوزه پرستاری با چالشهای جدی روبرو هستیم که در مرز نقطه جوش و بحران است. اگر مجموعه دولت و سایر قوا یعنی قوه مقننه و قوه قضاییه دست به دست هم ندهند، میتواند یک مشکل عمومی و اجتماعی ایجاد کند. برخی از این چالشهای این حوزه نیاز به مداخله سران قوا دارد که بتوانند تصمیم سریع و عاجل بگیرند و امیدوارم این موضوع به سرعت اتفاق افتد تا مردم آسیب نبینند.»
در همین حال اعتراضات پرستاران از استان البرز و شهر کرج شروع شد و حالا حدود ۵۰ بیمارستان درگیر اعتراضات پرستاران هستند. بعدازآن شهر شیراز، در تمام بیمارستانهای دولتی اعتراض را انجام دادند. تمام بیمارستانهای دولتی شهرهای شیراز، جهرم، لامرد، فسا دست از کار کشیدهاند. پرستاران در برخی شهرها در استانهای مرکزی، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان رضوی و … نیز اعتراض کردهاند.حجم بالای اعتراضات اغلب بر اساس درخواستهای مهم صنفی است. احمد نجاتیان رئیس کل سازمان نظام پرستاری، در واکنش به اعتراضات جامعه پرستاری، گفته است: «در شرایط کنونی چند نگرانی در حوزه سلامت وجود دارد که اصلی ترین آن، کمبود شدید نیروی انسانی است که در حوزه پرستاری، این وضعیت خیلی بغرنج شده.»
وی با عنوان این مطلب که استخدامهای جدید کاری برای رفع کمبود نیروی پرستاری ایجاد نکرد، از افزایش دو برابری درخواست مهاجرت پرستاران خبر داد و افزود:« این موضوع، زنگ خطری برای نظام سلامت کشور است.»نجاتیان معتقد است: «یکبار برای همیشه موضوع تعداد پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی باید حل شود و هر سازمان و نهادی، یک عدد را نگوید.»
اضافه کاریهای اجباری
شاید یکی از مهمترین چالشهای پرستاری، کمبود نیروی انسانی باشد که باعث میشود پرستاران مجبور به انجام اضافه کاریهای اجباری شده و در مقابل، رقمی که بابت یک ساعت اضافه کاری به آنها تعلق میگیرد، در شأن پرستاران نیست.در همین مطالبات معوقه پرستاران نیز مورد مطالبه است.
رئیس کل سازمان نظام پرستاری گفت: «در حال حاضر پرستاران ما با نصف استاندارد نیروی پرستاری، مشغول خدمت به مردم و بیماران هستند که همین موضوع سبب انجام اضافه کاریهای اجباری میشود.»وی افزود: «ما نمیتوانیم خدمت به بیماران را تعطیل کنیم و از همین رو، پرستاران مجبور به اضافه کاری اجباری تا ۱۰۰ ساعت در ماه هستند. کمبود نیروی پرستاری باعث میشود بعضاً یک پرستار از ۸ بیمار مراقبت کند که همین موضوع با آسیبهایی برای بیمار و پرستار همراه است.مطالعات نشان میدهد نیروهای پرستاری بعد از ۱۰ سال خدمت، دچار عوارض جسمی و روحی ناشی از سختی کار میشوند و از همین رو، باید زودتر بازنشسته شوند.متأسفانه کمبود نیروی پرستاری در کشور، باعث شده قانون بازنشستگی پیش از موعد برای پرستاران در بخش دولتی اعمال نشود.»
در همین حال دیروز،«عباس عبادی» معاون پرستاری وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال که آیا پرداخت مطالبات پرستاران شروع شده است، گفت:« بر اساس گزارش معاونت توسعه وزارت بهداشت مقداری مبالغ به دانشگاههای علوم پزشکی اختصاص دادهاند و برخی دانشگاهها، شروع به پرداخت مطالبات پرستاران کردهاند، اما شمولیت آن همه بخشها را فرا نگرفته است. امیدواریم طی روزهای آینده همه دانشگاهها بر اساس منابعی که به آنها تخصیص داده شده و یا تخصیص داده خواهد شد، پرداخت مطالبات پرستاران را شروع کنند.»
معاون پرستاری وزارت بهداشت در خصوص نتیجه جلسه دبیرخانه شورای امنیت کشور برای حل مشکلات پرستاران گفت: «در جلسه اول دبیرخانه شورای امنیت کشور قرار بر این شد که چالشهای حوزه پرستاری را در عرض ۴۸ ساعت احصا کنیم و در جلسه دوم گزارش دهیم. همین طور سازمانهای فراوزارت بهداشت یعنی سازمانهای امور استخدامی و سازمان برنامه و بودجه نیز پس از احصا چالشها و اولویتبندی مشکلات حوزه پرستاری، طرح و برنامه خود را برای عبور از این بحران و برطرف کردن چالشها عنوان کنند تا به شکل ضربتی بتوانیم بخش کوچکی از مشکلات را برطرف کنیم.»
عقب ماندگی پرداختی مزمن
از گذشته داریم
معاون پرستاری وزارت بهداشت عنوان کرد: در خصوص پرداختکارانهها دو موضوع وجود دارد؛ نخست پرداخت به موقع کارانهها که در حال حاضر مسئله مهم این است و یک عقب ماندگی پرداختی مزمن از گذشته داریم. میانگین پرداختکارانهها مربوط به آذر ماه سال گذشته است یعنی بیش از ۸ ماه عقب ماندگی در پرداخت وجود دارد.وی ادامه داد: موضوع دوم مربوط به نحوه توزیع و مدل پرداخت است. نسبت به نسخههای اولیه سند باز توزیع اصلاحات قابل توجهی انجام شده است. در نسخه جدید با کمکی که از کارشناسهای مختلف بخصوص سازمان نظام پرستاری گرفته شده در حال بازنگری و بازنویسی اساسی است که بعد از اینکه یک مطالعه مقدماتی انجام دادیم بر اساس دادههای موجود آن هم عملیاتی خواهد شد. نسخه آخر سند باز توزیع در حال بازنویسی و بازبینی است.
عبادی متذکر شد: بخشی از تاخیر پرداخت مربوط به بدهی سازمانهای بیمهگر به دانشگاههای علوم پزشکی و بیمارستانها است. شاید اصلیترین علت تاخیر پرداختی این موضوع است. در موارد بسیار نادری نیز ممکن است علت تاخیر در پرداختها جابه جایی منابعی است که برخی از دانشگاههای علوم پزشکی انجام میدهند، هرچند با این موارد محدود برخورد صورت گرفته است.
برای تعرفه پرستاری، ردیف بودجه مجزا در نظر گرفته شود
معاون پرستاری وزارت بهداشت یکی از پیشنهادات در نظر گرفته شده برای جلوگیری از این امر را چنین عنوان کرد: مشابه ردیفی که برای دارو تجهیزات داریم، برای تعرفه پرستاری نیز ردیف بودجه مجزا درنظر گرفته شود. این جزئی از پیشنهاداتی است که در مراجع بالاتر از همان ابتدا میتواند، سازمان برنامه و بودجه باشد و یا حتی سازمانهای بیمهگر که وقتی میخواهند بدهیشان را به دانشگاهها پرداخت کنند، همین طور که یک حساب جدا برای حوزه دارو و تجهیزات داریم، حساب تعرفهگذاری خدمات پرستاری نیز جدا باشد یا اصطلاحا نشان دار باشد. به طوری که دقیقا مشخص شود این پول مربوط به چه کسانی است و چگونگی توزیع آن هم در دستورالعملها آمده باشد.او افزود: بخش دیگر نیز مربوط به مبالغ تعرفه پرستاری است. مسئله مهم این است که چون صندوق تعرفه پرستاری کوچک است حتی اگر از مدل باز توزیع هم استفاده کنیم ممکن است، میانگین پرداختی پرستاران تغییر نکند. یعنی ممکن است در یک بخش تقویت شود، اما برای تقویت یک بخش از بخش دیگری تعدیل انجام دهیم. موضوع این است که شورای عالی بیمه و سازمانهای بیمهگر با افزایش ضرایب ریالی و ارزش نسبی خدمات پرستاری بر اساس پیشنهاداتی که معاونت پرستاری و سازمان نظام پرستاری دارند، باید موافقت کنند، اما این فرآیند متاسفانه گاها با مقاومت مواجه میشود و کند است.
آیا بسته ماندگاری پرستاران اجرایی شده است؟
معاون پرستاری وزارت بهداشت پاسخ داد: بسته ماندگاری تدوین آن به اتمام رسیده و به حوزه وزارتی نیز ارسال شده است، اما پس از واقعه شهادت رییس جمهور عملا این لایحه در بلاتکلیفی قرار گرفت، اما میتوان گفت آن چیزی که مربوط به فرآیند کارشناسی این بسته و گرفتن نظرات گروههای مختلف بود به اتمام رسیده است. امیدوارم با آغاز دولت جدید این لایحه به عنوان یک لایحه فوریت دار به مجلس شورای اسلامی ارسال شود.عبادی در خصوص جزئیات بسته ماندگاری پرستاران بیان کرد: بسته ماندگاری دو فصل اصلی دارد. یکی مربوط به حمایت معنوی از پرستاران و تکریم و ارتقا شغلی آنها است. مسئله حضور پرستاران در جایگاه سیاست گذاری، امکان رشد و ارتقا تحصیلی آنها و موضوعاتی که مربوط به صلاحیت حرفهای پرستاران است در این بخش پیش بینی شده است.وی تصریح کرد: بخش دیگر این بسته مربوط به موضوع معیشتی پرستاران است، اعم از معافیتهای مالیاتی، اصلاح ضرایب سختی کار، ارتقا وضعیت پرداخت از طریق تعرفهگذاری خدمات پرستاری، اجرایی کردن و اصلاح قانون مشاغل سخت و زیانآور که بابت آن قانون داریم، اما در برخی جاها عملیاتی نشده است. همین طور پرداخت امور رفاهی که در وزارت بهداشت برای آن قانون داریم اما به علتعدم تامین اعتبار از سمت سازمان برنامه و بودجه عملیاتی نشده است. همه این موارد در این لایحه با جزییات پیشبینی شده است.
